(Re)socjalizacja

Żadne dziecko nie rodzi się złe, to my dorośli, poprzez nasze działania, zaniedbania, brak wsparcia i zrozumienia, kształtujemy środowisko, w którym dzieci rozwijają swoje zachowania. To od nas zależy, czy pokażemy im właściwe wzorce, damy im miłość, uwagę i narzędzia do radzenia sobie z trudnościami, czy też pozostawimy je same z ich problemami, co może prowadzić do niewłaściwych postaw i zachowań.

Do placówek o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym trafiają dzieci, które mają za sobą bagaż trudnych doświadczeń. Szukając ucieczki od rzeczywistości, która bywa ciężka, często popadają w uzależnienia albo wchodzą w sytuacje ryzykowne czy łamią prawo. 

Webinar o standardach ochrony dzieci w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych

Rolą instytucji, do których trafiają (Młodzieżowe Ośrodki Wychowawcze, Okręgowe Ośrodki Wychowawcze) jest przede wszystkim przywrócenie im wiary we własne siły, godności i szacunku oraz poczucia bycia ważnym. To również praca nad odbudowaniem zaufania do dorosłych, którzy często ich zawodzili. Tylko dzięki takiemu podejściu do pracy z dzieckiem można liczyć na sukces, którym będzie przywrócenie ich do życia w społeczeństwie zgodnie z normami i w oparciu o właściwe wartości. 

Mając na względzie wszystkie powyższe zadania, standardy ochrony dzieci w instytucjach resocjalizacyjnych są niezwykle ważne. Stanowią drogowskaz zarówno dla dorosłych jak i samych wychowanków, że w tym miejscu dziecko, które „zgubiło” właściwą drogę jest najcenniejsze. 

Dzieci, które trafiają do placówek resocjalizacyjnych, często są doświadczone przemocą i zaniedbaniem. Dlatego w placówkach, do których trafiają powinny im zapewnić bezpieczne otoczenie, wolne od wszelkich form przemocy, także rówieśniczej.

Standardy ochrony dzieci to dokument, w którym kluczową część powinny stanowić zasady bezpieczny relacji pomiędzy dorosłymi a dziećmi oraz pomiędzy samymi wychowankami. Te zasady w jasny sposób muszą określać, które z zachowań są niedozwolone i jednocześnie wskazywać na postawy, jakie powinien reprezentować dorosły wobec wychowanków/ek, tak aby każde dziecko w placówce czuło się ważne i szanowane To istotne pod kątem modelowania w dzieciach asertywności i odkrywania swoich granic a także odwagi w wyrażaniu własnego zdania i sprzeciwu, kiedy dorosły nie zachowuje się we właściwy sposób. 

Standardy ochrony dzieci to również dokument, w którym stawia się na podmiotowość dziecka i to ono powinno być w centrum naszej uwagi. Zwłaszcza że jest ono często postrzegane jako „złe”, „zdemoralizowane”, które należy ukarać, aby zrozumiało swoje błędy. Tymczasem dzieci i młodzież w kryzysie potrzebują wsparcia i zrozumienia, a nie dodatkowej traumy czy stresu wynikającego z nieodpowiedniego traktowania. Rolą kadry placówek czyli dorosłych jest wzmocnienie dziecka, „naprostowanie” jego myślenia o sobie i otaczającym je świecie, a tym samym pomoc w rozwoju emocjonalnym oraz społecznym. 

Tworząc standardy ochrony dzieci w placówce wychowawczej czy resocjalizacyjnej, należy w odpowiedni sposób przemyśleć konsekwencje, jakie będą ponosić wychowankowie/ki w sytuacji niewłaściwego zachowania. Opisać je w sposób szanujący podmiotowość dziecka. Wyjaśnić dlaczego i w jaki sposób kadra placówki będzie realizować zasady i procedury standardów. Pomijanie potrzeb dziecka (np. rozumienia zasad), nieuwzględnianie jego emocji i powodów niewłaściwych zachowań (np. wynikających z przeżytych traum) to forma zaniedbania, które może stanowić powtórną wiktymizację. Podobnie będą działały nadmierne kary czy restrykcje. 

Wprowadzenie jasnych standardów ochrony dzieci umożliwia monitorowanie pracy personelu, zapewnia mechanizmy nadzoru i odpowiedzialności, co minimalizuje ryzyko nadużyć. Ponadto, ułatwia to placówkom wypełnianie swoich obowiązków w sposób zgodny z prawem i etyką zawodową.

Poniżej znajdują się materiały edukacyjne i wzory dokumentów, z których można korzystać, tworząc własne standardy ochrony dzieci w placówce/instytucji. 

Materiały powstały w ramach „Standardów Ochrony Dzieci w Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych”, pilotażowym projekcie prowadzonym przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę we współpracy z MOW w Radzionkowie oraz w Goniądzu. Celem projektu było stworzenie modelowego wzoru Standardów Ochrony Dzieci, który stanowi bazę merytoryczną do wypracowaniu własnych dokumentów przez każdy z pozostałych ośrodków wychowawczych w Polsce. Realizacja projektu była możliwa dzięki wsparciu Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF).