Placówki medyczne

Pracownicy systemu ochrony zdrowia odgrywają szczególną rolę w poprawie jakości życia dzieci. Mogą w znacznym stopniu przyczynić się do zapobiegania krzywdzeniu dzieci poprzez identyfikację czynników ryzyka, na które mogą być narażone dzieci, jak również mogą przyczynić się do opracowania i wprowadzenia odpowiednich procedur ukierunkowanych na zapobieganie przypadkom krzywdzenia dzieci. Mogą oni również odgrywać znaczącą rolę w zapewnieniu kompetentnej i empatycznej opieki nad dziećmi. Wreszcie, mogą być jedyną szansą na zidentyfikowanie sytuacji krzywdzenia dzieci i podjęcie interwencji. 

Zobacz, jak wdrożyć standardy ochrony dzieci w Twojej organizacji - pobierz Podręcznik.

Jako narzędzie zwiększenia ochrony dzieci przed krzywdzeniem proponujemy wdrożenie w placówce medycznej Standardów Ochrony Dzieci. 

Ochronę dzieci przed krzywdzeniem w tym kontekście rozumiemy jako:

1. ochronę wynikającą z przepisów prawa, nakładających na pracowników ochrony zdrowia obowiązek identyfikowania sytuacji mogących świadczyć o krzywdzeniu dziecka (przemoc fizyczna, przemoc emocjonalna, wykorzystanie seksualne, zaniedbanie) oraz podejmowania określonych interwencji w określonych przypadkach,
2. przestrzeganie praw dziecka określonych w Konwencji Praw Dziecka oraz minimalizowanie ryzyka traumatyzacji dziecka w wyniku pobytu w szpitalu (prawa dziecka jako pacjenta, wytyczne NICE – brytyjskiej instytucji odpowiedzialnej za wdrażanie standardów leczenia opartych na dowodach naukowych oraz dokumenty Światowej Organizacji Zdrowia, podkreślające konieczność przestrzegania praw dziecka w systemie ochrony zdrowia.

Poniższe 4 standardy są sformułowane ogólnie. Powinny zostać doprecyzowane/dostosowane do potrzeb i realiów danej placówki medycznej.

1.      Polityka Ochrony Dzieci

Ustanowienie i wprowadzenie w życie przez placówkę Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Polityka Ochrony Dzieci (POD) zawiera: 

·        Zasady rekrutacji i weryfikacji personelu (sprawdzanie pod kątem niekaralności za przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę małoletniego i za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz weryfikację, że wobec pracowników nie toczy się żadne postępowanie karne ani dyscyplinarne w tym zakresie), 

·        Sposoby reagowania w szpitalu na podejrzenie, że dziecko doświadcza krzywdzenia, 

·        Zasady bezpiecznych relacji między personelem
i dzieckiem, 

·        Zasady bezpiecznego korzystania z mediów elektronicznych, w tym Internetu, 

·        Zasady ochrony wizerunku i danych osobowych dzieci.

2.      Personel

Szpital/placówka dba o bezpieczeństwo dzieci poprzez: 1. Stosowanie zasad bezpiecznej rekrutacji personelu zawartych w POD (wiemy co, kogo i dlaczego sprawdzamy), 2. Regularne szkolenia personelu z POD (wiemy, co nas obowiązuje i jak mamy to realizować), 3. Przyjęcie w POD "Zasad bezpiecznych relacji między personelem i pacjentami-dziećmi" (wiemy, co jest w kontakcie z dzieckiem działaniem pożądanym, a co – niedopuszczalnym; mamy materiały informacyjne i edukacyjne i wiemy, jak komunikować się z obcojęzycznymi małymi pacjentami i ich rodzicami/opiekunami).

3.      Procedury

Szpital wdrożył w życie wynikające z obowiązujących przepisów prawa procedury reagowania na podejrzenie krzywdzenia dziecka. Cały personel zna te procedury (wiemy, czym one są i z jakich kroków się składają). Procedury są dostępne wszystkim pracownikom (wiemy, gdzie je znaleźć). Każda osoba z personelu wie, komu zgłosić podejrzenie (wiemy, kto jest osobą odpowiedzialną za prowadzenie interwencji). Każda osoba z personelu ma dane kontaktowe do lokalnych służb pomocowych i interwencyjnych (wiemy, z kim i w jaki sposób się skontaktować, posiadamy wzory dokumentów/formularzy).

4.      Monitorowanie

Szpital regularnie (raz w roku) weryfikuje działanie POD poprzez: Sprawdzenie wskaźników wdrożenia POD, Analizę przeprowadzonych interwencji i przyjętych zgłoszeń, Konsultację obowiązującej POD z personelem, pacjentami-dziećmi i rodzicami/opiekunami, Ewaluację wewnętrzną: co działa? Co nie zadziałało, dlaczego i jak to zmienić? Naniesienie zmian wynikających z ewentualnych zmian przepisów.

Dlaczego warto wprowadzać SOD w placówkach ochrony zdrowia? 

·        Przepisy prawa nakładają na osoby wykonujące zawody medyczne prawny obowiązek interwencji w sytuacji podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, ale są rozproszone w różnych aktach prawnych i nie wskazują precyzyjnie, kto w instytucji jest odpowiedzialny za podjęcie tego działania. Odpowiedzialność za podjęcie interwencji bywa rozmyta, a braki kadrowe, obciążenie pracą i nieznajomość procedury skutkują opóźnieniem, lub nie podjęciem interwencji na rzecz bezpieczeństwa dziecka. 

·        Choroba dziecka, zwłaszcza przewlekła, niepełnosprawność fizyczna czy intelektualna, zaburzenia zdrowia psychicznego to czynniki ryzyka, które sprawiają, że dziecko w takiej sytuacji jest bardziej narażone na doświadczenie krzywdzenia ze strony osób z najbliższego otoczenia. 

·        Pracownicy systemu ochrony zdrowia, poprzez systematyczną opiekę nad dzieckiem w podstawowej opiece zdrowotnej, interwencyjną pomoc w medycynie ratunkowej, czy dłuższy kontakt z dzieckiem i jego rodziną podczas hospitalizacji mają szczególną możliwość identyfikacji czynników ryzyka lub symptomów krzywdzenia dziecka i podjęcia odpowiedniej interwencji. Może to być uruchomienie wsparcia dla rodziny, psychoedukacja rodziców, interwencja prawna.  

·        Dziecko-pacjent potrzebuje szczególnej ochrony. Nawet podczas jednorazowego kontaktu z systemem ochrony zdrowia mały pacjent jest zależny od instytucji i personelu medycznego, a dodatkowo jako dziecko nie ma pełni samodzielności, możliwości decydowania o sobie i zadbania o swoje potrzeby. 

·        Całodobowe przebywanie dziecka w placówce medycznej, często bez stałej obecności rodziców/opiekunów, częste zmiany personelu i duża liczba osób przewijająca się przez oddziały, zwiększa ryzyko, że do dziecka będą miały dostęp osoby, które chciałyby je skrzywdzić. 

Korzyści z wprowadzenia SOD w placówce medycznej:

•            Szpital posiada Politykę Ochrony Dzieci dostosowaną do specyfiki działalności

•            Zwiększenie ochrony dzieci przed krzywdzeniem

•            Zwiększenie poczucia sprawczości członków personelu w zakresie ochrony dziecka przed krzywdzeniem i jakości doświadczenia bycia małym pacjentem

•            Wprowadzenie elementów standardów NICE i WHO (niemedycznych) w praktykę personelu medycznego i pozamedycznego

•             Szpital posiada opracowane procedury interwencyjne (algorytmy dostosowane do przyczyny interwencji i obowiązujących przepisów prawnych) i osoby przeszkolone do ich upowszechniania między personelem oraz monitorowania liczby interwencji

O projekcie: 

Aktualnie Fundacja Dajmy Dzieciom Siłę prowadzi pilotaż wdrażania SOD w ochronie zdrowia, na który składają się:

·        Analiza prawna, 

·        Konsultacje z pracownikami ochrony zdrowia,

·        Wsparcie placówek medycznych w procesie opracowywania procedur i wdrażania SOD,

·        Opracowanie narzędzi edukacyjnych dla pracowników, dostosowanych do potrzeb i możliwości organizacyjnych: szkolenia kaskadowe, webinary, podkasty, z zakresu m.in. podstawowej wiedzy nt. form krzywdzenia dzieci, identyfikacji krzywdzenia – praca na przypadkach, procedur interwencji, komunikacji medycznej, 

·        Opracowanie materiałów graficznych dla personelu oraz pacjentów i rodziców/opiekunów: plakaty, ulotki, fiszki, schematy, algorytmy (również w języku ukraińskim - w części skierowanej do małych pacjentów i ich rodziców/opiekunów). 

W projekcie m.in. bazujemy na:

·        Konwencji Praw Dziecka ONZ

·        Europejskiej Karcie Praw Dziecka Pacjenta

·        Investing in children: child and adolescent health strategy for Europe 2015–2020. Copenhagen: World Health Organization. 2014.

·        Guerreiro, AIF (ed) Children’s rights in Hospital and Health Services: Manual and Tools for assessment and improvement. Task Force HPH-CA. 2012.

·        Babies, children and young people's experience of healthcare NICE guideline, 2021, www.nice.org.uk/guidance/ng204

·        Keeping Children Safe: Toolkit for Child Protection, National Society for the Prevention of Cruelty to Children (NSPCC)

oraz przepisach prawa krajowego obowiązującego w sektorze zdrowia. 

Projekt jest realizowany ze środków przekazanych przez Plan International ze środków Disaster Emergency Committee.

Przekonaj się, jak wygląda realizacja standardów ochrony dzieci w praktyce, na przykładzie działalności Warszawskiego Centrum Opieki Medycznej „KOPERNIK” Sp. z o.o.

Webinar o interwencji prawnej w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka. Informacje dla osób wykonujących zawody medyczne

Webinar o współpracy przedstawicieli ochrony zdrowia z wymiarem sprawiedliwości

Przychodzi rodzic i dziecko do lekarza - jak w takich warunkach budować dobrą relację? 

Webinar o znaczeniu wczesnej traumy dla rozwoju dziecka 

Standardy ochrony dzieci w placówkach medycznych