Jeśli szukasz prostych odpowiedzi na swoje pytania, to nie znajdziesz ich w tym artykule. Jeśli jednak szukasz wiedzy, informacji, które pozwolą ci z większą uwagą i świadomością obserwować dziecko i wysyłane przez nie sygnały – to jesteś w dobrym miejscu!
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje krzywdzenie dzieci jako wszystkie formy złego ich traktowania prowadzące do lub stwarzające ryzyko uszkodzenia ciała, śmierci, krzywdy psychicznej, nieprawidłowego rozwoju lub naruszenia godności. Krzywdzenie dzieci można podzielić na następujące kategorie: przemoc fizyczną, psychiczną, wykorzystywanie seksualne i zaniedbywanie.
W przypadku przemocy fizycznej dziecko może mieć widoczne obrażenia ciała, których pochodzenie trudno wyjaśnić, jest niespokojne, widać, że odczuwa lęk, sprawia wrażenie, że boi się rodzica lub opiekuna. Kategoria ta wydaje się stosunkowo najprostsza do rozpoznania – przemoc fizyczna zostawia ślady na ciele, które opiekunki dzienne czy pracownicy żłobków mają szansę dostrzec podczas wykonywania czynności higienicznych u dziecka, po czym spróbować wyjaśnić z rodzicem lub opiekunem.
Jeśli podejrzewamy, że wobec dziecka stosowana jest przemoc psychiczna, należy zwrócić uwagę na jego zachowania w porównaniu z rówieśnikami - może ono być opóźnione w rozwoju fizycznym lub emocjonalnym, może również funkcjonować powyżej normy rozwojowej adekwatnej dla jego wieku. Dzieci, które doświadczają przemocy psychicznej mogą mieć problemy z jedzeniem (jeść za dużo lub zbyt mało) czy ze snem. Mogą również przejawiać zachowania autoagresywne lub zgłaszać bóle różnego rodzaju.
Wykorzystywanie seksualne może objawiać się u dziecka poprzez istnienie urazów w miejscach intymnych czy ból intymnych części ciała podczas czynności pielęgnacyjnych. Może ono być wycofane, depresyjne. Dziecko takie może również poruszać tematykę seksualną w zabawach czy pracach plastycznych.
Dziecko zaniedbywane natomiast może być przyprowadzane do placówki brudne lub chore. Bywa ubrane nieodpowiednio do pogody. Opiekun może też zauważyć, że dziecko nie jest zadbane pod kątem medycznym – np. ma niezaleczone stany zapalne skóry.
Każda z tych kategorii krzywdzenia wiąże się z konkretnymi objawami, które można zaobserwować u dziecka. Pamiętajmy jednak, że wystąpienie pojedynczego objawu zazwyczaj nie dowodzi, że dziecko doświadczyło przemocy. Pojawienie się kilku symptomów jednocześnie lub powtarzanie się danego objawu jest natomiast wyraźnym sygnałem, że sytuacji należy się bliżej przyjrzeć, gdyż dziecko może doświadczać krzywdzenia.
Bezsprzecznie należy pamiętać o jeszcze jednej rzeczy: krzywdzenie nie musi być intencjonalne. Rodzic czy opiekun, który stosuje wobec dziecka przemoc fizyczną, może być przekonany, że robi to dla jego dobra – tak samo, jak to robił wobec niego jego rodzic. Krzywdzenie nie wynika tu więc ze złej woli. Nie zmienia to jednak faktu, że nadal pozostaje krzywdzeniem, jest źródłem cierpienia dla dziecka i wymaga reakcji.
Tu pojawia się niezwykle ważna rola opiekunów dzieci do lat trzech – bardzo często są Państwo jednymi osobami, które mają szansę dostrzec sygnały krzywdzenia dziecka. Podczas zabawy, czynności pielęgnacyjnych czy po prostu wspólnego spędzania czasu mają Państwo szansę zaobserwować zmiany w zachowaniu dzieci, obrażenia nieznanego pochodzenia czy niepokojące wzorce zabawy. Świadomość, na co należy zwracać uwagę, stanowi pierwszy krok do chronienia dzieci przed krzywdzeniem. Dostrzeżenie tych symptomów stanowi drugi krok. Natomiast o tym, co dalej, czyli jak zareagować, gdy podejrzewamy, że dziecko jest krzywdzone, nie zdołamy odpowiedzieć w tym tekście. Artykuł ten z pełną świadomością rozjaśnia tylko ułamek wiedzy dotyczącej krzywdzenia dzieci. Jest to temat na tyle szeroki, że wymaga co najmniej cyklu webinarów lub kursu e- learningowego.
I do tego właśnie chcemy Państwa zaprosić: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę w ramach projektu finansowanego przez miasto stołeczne Warszawę organizuje cykle webinarów dedykowane dla dziennych opiekunów dotyczące ochrony dzieci przed przemocą; specjaliści z Fundacji stworzyli także kurs e-learningowy, który obejmuje takie tematy jak rozwój małego dziecka, przemoc wobec małych dzieci oraz reagowanie na przemoc wobec dziecka.
Zapisy na obie formy dokształcania się znajdziecie Państwo na platformie edukacyjnej FDDS - TUTAJ.